Veel Nederlanders kennen de tekst van het eerste couplet van het Wilhelmus niet uit hun hoofd. Laat staan hoeveel Nederlanders de overige coupletten wel mee kunnen zingen. Op 4 en 5 mei is het gebruikelijk en vanzelfsprekend om het Wilhelmus te spelen. Maar de Rijksvoorlichtingsdienst kan niet vertellen wanneer ons volkslied wel óf niet moet worden afgespeeld op overige dagen. Nederland is hierin anders dan landen als Groot-Brittannië en de Verenigde Staten waar alle openbare gebeurtenissen worden ingeluid met het spelen van het volkslied. Het volkslied is overigens in Nederland, maar ook in alle andere landen een verplicht nummer bij sportwedstrijden tussen nationale teams.
Het Wilhelmus is uniek. Het volkslied is geschreven rond 1570 en is daarmee niet alleen het oudste volkslied ter wereld, maar beschrijft ook als één van de weinige volksliederen niet het bloedige en krijgshaftige verleden van het land. Het Wilhelmus is namelijk een ode aan de stichter van ons land: Wilhelmus van Oranje.
Rondom het Wilhelmus zijn veel raadselen. De tekst dateert rond 1570, waarbij de oudst geschreven versie stamt uit 1578. Deze oudste versie werd pas in 1996 in de Bibliothèque Nationale in Parijs weer onder het stof vandaan gehaald. De auteur is onbekend, maar de naam van Marnix van St. Aldegonde wordt vaak genoemd als mogelijke auteur. Echter, hij heeft het Wilhelmus nooit in zijn eigen uitgaven opgenomen.
De melodie komt waarschijnlijk voort uit een Frans soldatenlied. De melodie werd in 1626 aangepast door Valerius. Deze aangepaste melodie is dé melodie die wij tot op de dag van vandaag zingen tijdens het Wilhelmus.
Het Wilhelmus is niet altijd ons officiële volkslied geweest. Bij de vorming van het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 werd het strijdlied aan de kant geschoven. Er werd een wedstrijd gehouden om een nieuw volkslied te bedenken. De winnaar was Hendrik Tollens met zijn nationalistische gedicht ‘Wien Ne Neêrlands bloed door d’aderen stroomt, van vreemde smetten vrij…’ Maar het Wilhelmus bleef echter populair en werd nog steeds bij allerlei officiële gelegenheden gezongen als volkslied, zoals bij de kroning van Wilhelmina in 1898.
In 1932 werd het Wilhelmus officieel erkend als volkslied. Het Wilhelmus, iedereen weet dat ons volkslied zo heet. Maar wie kent de tekst nog? Daarom staat hieronder het Wilhelmus met zijn vijftien coupletten voor u uitgeschreven.
| 1) Wilhelmus van Nassouwe ben ik, van Duitsen bloed, den vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood. Een Prinse van Oranje ben ik, vrij onverveerd, den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd. 2) In Godes vrees te leven 3) Lijdt u, mijn onderzaten 4) Lijf en goed al te samen 5) Edel en hooggeboren, 6) Mijn schild ende betrouwen 7) Van al die mij bezwaren 8) Als David moeste vluchten |
9) Na ’t zuur zal ik ontvangen van God mijn Heer dat zoet, daarna zo doet verlangen mijn vorstelijk gemoed: dat is, dat ik mag sterven met eren in dat veld, een eeuwig rijk verwerven als een getrouwen held. 10) Niet doet mij meer erbarmen 11) Als een prins opgezeten 12) Zo het den wil des Heren 13) Zeer christlijk was gedreven 14) Oorlof, mijn arme schapen 15) Voor God wil ik belijden |
